Sabel [sv]

A sabre (French: [ˈsabʁ], or saber in American English) is a type of backsword with a curved blade associated with the light cavalry of the early modern and Napoleonic periods. Originally associated with Central European cavalry such as the hussars, the sabre became widespread in Western Europe during the Thirty Years' War. Lighter sabres also became popular with infantry of the early 17th century. In the 19th century, models with less curving blades became common and were also used by heavy cavalry.

The military sabre was used as a duelling weapon in academic fencing in the 19th century, giving rise to a discipline of modern sabre fencing (introduced in the 1896 Summer Olympics) loosely based on the characteristics of the historical weapon in that it allows for cuts as well as thrusts.

Sapeli on käyrä, yksiteräinen miekka. Sapeleita käyttivät muun muassa merisotilaat ja etenkin ratsuväki. Sana ”sapeli” tulee unkarin kielen sanasta ”szablya” (”työkalu leikkaamiseen”, johdannainen termistä szabni, ”leikata”). Unkarilaiset toivatkin tämän aseen Eurooppaan 900-luvulla.

Varsinaisesti siis aseen alkuperän voidaan arvella olevan Aasiasta. Aseen toista muotoa, käyräsapelia (engl. scimitar, persian sanasta shamshir, miekka), jonka terä on kaarevampi ja päättyy usein eräänlaiseen koukkumaiseen ulokkeeseen, käyttivät Keski-Aasiassa mongolit, tataarit ja turkkilaiskansat ylipäätään. Käyräsapeli tunnettiin aasialaisena, itäisenä aseena Euroopassa, ja muun muassa Karjalan vaakunassa ovat länsimaista suoraa, kaksiteräistä miekkaa sekä käyräsapelia pitelevät kädet.

Sabel er eit sverd med einegga, som regel bøygd klinge og usymmetrisk feste. Sablar kan ha sterkt krumma klinge, mindre krum eller rett klinge.

Ordet «sabel» kjem frå tysk og er truleg avleidd av ungarsk szabni, 'skjere'. Våpenet stammar frå Asia, og hadde opphavleg sterkt krumma klinge. Denne typen kan også kallast krumsabel. Etter at sabelen blei innført i Europa blei krumminga gjort mindre, til ein også hadde våpen med rette klinger.

Sabelen kom i bruk som sidevåpen for europeisk befal og meinige frå 1700-talet. Han gjekk i stor grad over til å bli eit paradevåpen på 1800-talet, men i kavaleri var han i bruk fram til 1900-talet.

I Noreg er sabel del av gallauniform for Hæren og Sjøforsvaret.

I fektesport bruker ein den lette ungarske konkurransesabelen som eit kombinert hogg- og stikkvåpen. Sabelfekting for menn var OL-øving frå 1896, for kvinner frå 2004.

Sabel är ett blankvapen (huggvapen), från början med krökt, oftast eneggad klinga och asymmetriskt fäste. På flera sabelmodeller är parerstången utvecklad till en skålformig parerplåt som täcker en stor del av handen. Sabel har sedan 1800-talet i Sverige varit en gemensam benämning på alla i militärt bruk varande längre sidovapen, vare sig dessa har krökt eller rak klinga.