Foyn, Svend (1809 - 1894) [no]

Svend Foyn (fødd 9. juli 1809 på Foynegården i Tønsberg, død 30. november 1894 på Nøtterøy) var ein norsk skipsreiar og grunnleggjar av den moderne kvalfangsten.

Foyn reiste til sjøs i ung alder og vart skipper allereie då han var 24 år. Han studerte språk i Frankrike og England, sigla til Spania og Frankrike og dreiv samstundes med eksport og import. Han gjorde eit banebrytande arbeid innan selfangst og skapte ein viktig ny næringsveg. Han deltok sjølv i ein selfangstekspedisjon i 1844 og teikna ei ishavsskute som vart mønster for bygging av desse.

Foyn organiserte i 1847 sin fyrste kvalfangstekspedisjon til Nord-Noreg. I 1863 industrialiserte han den fyrste granatharpunen med eksploderande hovud basert på Erik Eriksen og Jacob Nicolai Walsøe sin idé og design. I 1864 vart kanonen montert på den fyrste dampdrivne kvalfangstskuta i verda, «Spes & Fides», bygt ved Nylands mekaniske verksted i Christiania. Fartøyet var 94 fot langt, med ein 20 hestekrefters maskin; maksimal fart var sju knop.

Svend Foyn revolusjonerte kvalfangsten, på godt og vondt. Ved sin død etterlet han seg ei formue på fire millionar kroner, og ein industri som etter mange år var nær ved å utrydde dei store havpattedyra.

Foyn bidrog med finansiell støtte til misjonsverksemda og til oppføringa av bedehus, skular og barneheim i Tønsberg. Han vart utnemnd til riddar av St. Olavs Orden i 1853, forfremja til kommandør i 1870 og mottok storkorset i 1893.

Svend Foyn har fleire stader i Antarktis kalla opp etter seg.

• Kyststrekninga Foyn Coast
• Foyn Harbour, som var ein aktiv stad for kvalfangstaktiviteten ved Den antarktiske halvøya
• Foyn Point, eit nes langs Foyn Coast.
• Foyn Island den nest største øya i Possession Island.

Svend Foyn (utt. «føyn»; født 9. juli 1809 i Foynegården i Tønsberg, død 30. november 1894 på Nøtterøy) var en norsk skipsreder og grunnlegger av den moderne hvalfangst.

Svend Foyn, född 9 juli 1809, död 30 november 1894, var en norsk redare och grundläggaren av den moderna norska valfångsten.

Efter att först ha idkat säljakt övergick Foyn 1865 till att fånga val med ångfartyg, vilket fick ökad betydelse, sedan han uppfunnit granatharpunen. För att tillgodogöra sig jaktbytet anlade Foyn trankokerier och en guanofabrik vid Vadsø med filialer i Tønsberg. Då valarna vid Finnmarken genom alltför intensiv jakt avtog och de där fredats, sökte Foyn nya fångstplatser vid Island och i södra polarhavet. Hans sista resa skildras i The cruise of the Antarctic (1895). Foyn, som förvärvade en stor förmögenhet, var en frikostig mecenat för sin födelsestad Tønsberg.