Wergeland, Henrik (1808 - 1845) [no]

Henrik Arnold Thaulow Wergeland (17. kesäkuuta 1808 Kristiansand, Norja – 12. heinäkuuta 1845 Kristiania, Norja) oli Norjan riippumattomuuden symboli ja 1800-luvun alkupuolen kansallisuusaatteen ideologisia johtohahmoja. Häntä pidetään Norjan ensimmäisenä kansainvälisen tason runoilijana ja norjalaisen kirjallisuuden pioneerina.

Henrik Arnold Wergeland (17. juni 1808–12. juli 1845) var ein norsk forfattar og samfunnsdebattant. Som lyrikar har han ein eineståande posisjon i norsk litteraturhistorie, med ein enorm produksjon som spenner frå det kosmologiske diktet Skabelsen, Mennesket og Messias, til dikt for born, som «Jeg aldri mer vil Hunden slaae». Fleire av verka hans kombinerer prosa, lyrikk og dialog. Han skreiv òg ei mengd med brev og embetsskriv, rettsinnlegg, essay, historiske avhandlingar, folkeopplysingsskrift og flygeblad.

Henrik Wergeland verka òg som bibliotekar og redaktør og vart den første riksarkivaren i Noreg. Han ville omsetja dei poetiske ideane sine i praktisk arbeid, og var ein aktivist i ei tid då ein i Noreg enno ikkje hadde funne fram til ein eigen kulturprofil.

Gjennom eiga dikting, ved å ta opp språkspørsmålet, ved å krevje demokratisk utvikling og kulturell frigjering frå København bidrog han mykje til å gjera den unge statsnasjonen til ein kulturnasjon. Wergeland er neppe den mest lesne av dei norske diktarane, men han vart ståande som eit nasjonalt symbol.

Henrik Arnold Wergeland (født 17. juni 1808 i Christianssand, død 12. juli 1845 i Christiania), var en norsk dikter, og landets første riksarkivar.

Hans diktning spenner fra kosmologisk poesi over barnedikt til undergangsdikt og diktverk med sosial tendens, bl.a. i form av versroman, novellistiske skisser og enkeltdikt. Forfatterskapet inneholder et mangfold av salmer, fedrelandssanger, sjømannssanger og leilighetsdikt. Wergeland skrev også dramatikk, som sørgespill, syngespill og farser. På norsk grunn skapte han nye genrer, som det visjonære skapelsesdiktet, det utopiske dramaet, den polemiske kortprosateksten og det visjonære programskriftet.

Han var også historiker, og skrev blant annet Norges Konstitutions Historie, som utkom i årene 1841 til 1843.

Henrik Wergeland hadde teologisk embetseksamen, og holdt gudstjenester i flere kirker. Dertil hadde han et uavsluttet medisinstudium bak seg, og han var opptatt av botanikk.

Wergeland var aktiv på flere samfunnsområder i Norge etter 1814. Han gjorde en innsats som polemiker, folkeopplyser og sosialarbeider, og gav ut flere tidsskrifter og en opposisjonsavis. I tillegg arbeidet han for opprettelse av folkeboksamlinger, og for innføring av formannskapslovene. Han foreslo en grunnlovsendring som ville gitt mosaiske jøder adgang til landet. Han gikk også inn for språklig fornorsking, og støttet selvstendighetsbevegelser andre steder i verden.

I Wergelands familie finner man også andre fremtredende skikkelser i norsk samfunnsliv på 1800-tallet: Faren Nicolai Wergeland var eidsvollsmann, mens søsteren Camilla Collett var forfatter og kvinnesaksforkjemper.

Henrik Arnold Thaulow Wergeland, född i Kristiansand 17 juni 1808, död 12 juli 1845 i Oslo, var en norsk författare.